Śląska Teka Edukacyjna

Propozycje

Proza

Poezja

Eseistyka i publikacje naukowe

 

Proza:

Aleksander Baumgardten:

Zielone czasy, 1960 – Treść książki stanowią wspomnienia Baumgardtena ze szkoły średniej. Autor opisał tutaj czasy swojej młodości i zawarł kilka wrażeń oraz przemyśleń na temat ówczesnej edukacji.

 

 

 

 

 

Spotkanie z jutrem, 1962 – W tej powieści Baumgardten podjął temat polskich przesiedleń. Wątkiem głównym jest aklimatyzacja ludzi przybyłych „zza Buga”, ich wejście do nowej społeczności i współżycie ludzi różnych od siebie pod niemal każdym względem (pochodzenia, tradycji czy historii).

 

 

 

Uczta czterech wiatrów, 1967 – Akcja powieści dzieje się w 1945 roku. Dwóch uciekinierów z niemieckiego obozu jenieckiego trafia do jednego ze zniszczonych miast Ziem Odzyskanych. Doświadczają tam pomocy żołnierzy radzieckich, którzy w obliczu konfliktów i niebezpieczeństw kształtują nową społeczność.

Noc w Blancmoulter, 1963

Brzegi ciemności, 1964

Julian, 1965

Urlop w Selwyck, 1965

Każdy dzień darowany, 1969

 

Maria Klimas-Błahutowa

Siedem krów tłustych, 1962 – Powieść opowiada o Franzu von Wincklerze, współzałożycielu miasta Katowice. Poza życiem sławnego przemysłowca i jego obu żon czytelnik może poznać historię o tym, jak Katowice stały się miastem.

 

 

 

 

Drogi do domu, 1958 – Powieść opowiada historię Polki pochodzącej z Opolszczyzny w Niemieckiej Republice Federalnej. Bohaterka w czasach wojny próbowano ją zgermanizować, ale te zabiegi były nieskuteczne. 20 lat po zakończeniu wojny przyjechała do Bawarii, by odwiedzić brata i zmierzyła się z obyczajami tamtejszego społeczeństwa.

Dziewczyna z Wieży Babel, 1965

Skandal w niebie, 1969

Przedmieście, 1956

 

Zofia Kossak 1 v. Szczucka, 2 v. Szatkowska

Troja północy, 1960 (współautor: Z. Szatkowski) – Książka napisana wspólnie z mężem jest powieścią historyczną opowiadającą o losach Słowian połabskich.

 

 

 

 

Pod lipą, 1962 – Pod lipą, jak sama nazwa wskazuje, to opowieść o Janie Kochanowskim i jego rodzinnym Czarnolesie.

 

 

 

 

Ognisty wóz, 1963

Prometeusz i garncarz, 1963

Dziedzictwo. Powieść historyczno-obyczajowa. Cz. 1: Juliusz i Zofia, 1956

 

Gustaw Morcinek:

Judasz z Monte Sicuro, 1957 (proza) – Akcja powieści dzieje się w czasach historycznych – od 11 do 26 grudnia 1945 roku. Morcinek opisał tutaj historię kilku ocalałych więźniów obozów koncentracyjnych, którzy udają się do Monte Sicuro (Francja). Mają nadzieję, że tam uda im się wyleczyć wszelkie rany (zarówno fizyczne, jak i psychiczne) i przeczekać ostatnie działania wojenne.

 

 

 

Czarna Julka, 1958 (proza) – Akcja powieści została osadzona w Karwinie z czasów zaboru austriackiego. Jak wskazuje tytuł, Morcinek opisał losy Julki, dziewczynki z górniczej osady, która razem z przyjaciółmi dorasta w biednej, a zarazem wspaniałej śląskiej krainie.

 

 

Opowieść o ludziach z pociągu, 1963 (proza) – Jest to powieść dotycząca jednego z podstawowych problemów społecznych, jakim jest samotna podróż pociągiem. Morcinek opisał historię kilku osób podróżujących z Gdyni do Katowic. Kiedy milczenie zaczyna im doskwierać, pasażerowie rozmawiają ze sobą na rozmaite tematy. Autor świetnie opisał tutaj poszczególne typy osobowości z ówczesnego społeczeństwa.

 

 

 

Górniczy zakon. Powieść, 1964 (proza; wydano pośmiertnie) – Ostatnia powieść Morcinka, która została wydana rok po jego śmierci. Autor na jej kartach opisał losy trzech pokoleń rodziny górniczej, pokazując tym samym, jakie zmiany zachodziły w ich życiu codziennym i podejściu do pracy.

 

 

 

Nowele wybrane, 1956 (proza)

Mat Kurt Kraus, 1957 (proza)

Jak górnik Bulandra diabła oszukał. Baśnie śląskie, 1958 (baśń)

Siedem zegarków kopidoła Joachima Rybki, 1961 (proza)

Przedziwne śląski powiarki, 1961 (baśń)

Przedziwna historia o zbójniku Ondraszku, 1963 (baśń)

 

 

Wilhelm Szewczyk:

Skarb Donnersmarcków, 1956 (proza) – Powieść została osadzona w czasach, w których ten wielki ród przeżywał na Śląsku lata swojej świetności. Posługując się historią i wiele dodając od siebie, Szewczyk napisał bardzo ciekawą opowieść. Zostały tutaj opowiedziany losy rodu, który aktywnie działał na arenie międzynarodowej, szpiegował dla pruskiego rządu czy wreszcie ściśle współpracował z Ottonem von Bismarckiem.

 

 

Wyprzedaż samotności, 1959 (proza) – Powieść opowiada historię Jerzego, który postanowił spędzić wakacje w maleńkiej wsi. Wyczekuje tam swojej ukochanej, Marii, która się nie pojawia. Początkowo w pełni odcięty od rzeczywistości i swojej miejskiej tożsamości, Jerzy w końcu zaczyna spotykać swoich znajomych i poznaje nowych ludzi. Wszystkie te wydarzenia sprawiają, że upragniona samotność i miłość zostają zepchnięte na drugi plan.

 

 

 

Ptaki ptakom, 1967 (proza) – W tej powieści autor sięgnął po autentyczne wydarzenia z września 1939 roku. Szewczyk opisał walki harcerzy, robotników, a nawet byłych powstańców z wojskami niemieckimi, które zaatakowały Górny Śląsk. Nawet po zajęciu regionu Górnoślązacy wciąż przeciwstawiali się oddziałom Wermachtu. Warto zwrócić uwagę na fakt, że wiele nazwisk pojawiających się na kartach powieści jest autentycznych. Można zatem stwierdzić, że owa powieść to próba uczczenia ówczesnych bohaterów.

 

 

Co robią Niemcy, 1969 (szkice naukowe) 

Dzikie wino, 1969 (proza) 

Gadzi raj, 1969 (proza) 

Literatura i sztuka w NRD i NRF, 1969 (publikacja naukowa) 

Okulary z firmy Brauxel & Co., 1969 (szkice naukowe)

Klara Krause i inne opowiadania, 1956 (proza)

Z kraju Lompy, 1957 (biografia)

O Śląsku i Ślązakach, 1958 (publikacja naukowa; współautor)

Zima boi się drzew, 1959 (poezja)

Notatnik niemiecki, 1960 (publikacja naukowa)

Rozmowy o współczesności, 1961 (szkice naukowe; współautor)

Literatura niemiecka w XX wieku, 1962 (publikacja naukowa)

Trzciny, 1964 (proza)

Od wiosny do jesieni, 1965 (proza)

Hitleryzm i Niemcy we współczesnej literaturze polskiej, 1966 (publikacja naukowa)

 

Leon Wantuła:

Nigdy za późno, 1964 – Akcja powieści toczy się w jednym z osiedli ROW. Paweł, górnik mający wkrótce przejść na emeryturę, przeżywa wewnętrzną rozterkę i popada w konflikt z rodziną.

 

 

 

 

Zawał, 1963

Urodzeni w dymach, 1965

Koncert dla głuchych, 1966 

Nieobecni (słuchowisko), 1966

Wiadukt (widowisko telewizyjne), 1969

Wycieczka z narzeczoną, 1969

 

Zbyszko Bednorz:

Szczepon, czyli rzecz o Józefie Ryszce, 1960 (proza)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ręce wzniesione, 1958 (proza)

Urok mowy wyzwolonej. Esej o współczesnym pisarstwie ludowym na Opolszczyźnie, 1962 (eseistyka)

Imię domu wschodzącego , 1963 (proza)

Ludowe żniwo literackie, 1966 (eseistyka)

Słowo w stronę rzeki. Szkic o Odrze w literaturze polskiej, 1968 (eseistyka)

 

 

 

Jan Brzoza, Worobiec

Powrót z niewoli, 1956

Ziemia, 1956

Kazimierz Pułaski. Opowieść historyczna, 1960

Ignacy Domeyko. Powieść biograficzna, 1961

Na małym rynku, 1963

Poniewierka, 1963

Beskidzkie noce, 1964

Opowiadania wybrane, 1966

Powrót z Ameryki, 1966

Moje przygody literackie, 1967

Emir Rzewuski, 1969

 

Poezja:

Jan Baranowicz:

Fortel kota Myszopsota, 1956 (baśń)

O babce, wnęku i mądrym karle, 1956 (baśń)

Trudna młodość, 1956 (proza)

Baśnie śląskie, 1957 (baśń)

Lata we mgle, 1957 (proza)

Święta z Kępy. Opowiadania, 1957 (proza)

Zielone ścieżki, 1957 (proza)

Ośmiu świętych od wina, 1958 (poezja)

Ludzie i świątki, 1959 (proza)

Juliusz Ligoń. Śląski działacz i poeta, 1960 (literaturoznawstwo)

Liryki wybrane, 1960 (poezja)

Wróżka Mira, 1960 (baśń)

Baśnie kwitną na hałdach, 1962 (baśń)

Kurtokowie. Saga śląska, 1963

Studnia białonóżki. Podania i legendy bułgarskie, 1963

Żabie oczko. Baśń ślązaka w trzech aktach, 1964 (utwór sceniczny)

Potok Łabajów. Powieść, 1965 (proza)

Rapsod śląski, 1965 (utwór sceniczny)

Mój krajobraz, 1966 (poezja)

Przygoda z krętogłowem. Wybór opowiadań, 1966 (proza)

Siedem złotych kluczy. Baśń sceniczna w dwóch częściach, 1967 (utwór sceniczny)

 

Rafał Wojaczek:

Sezon. Piosenki, 1969 – W wymienionym tomie poeta umieścił m. in. składający się z trzech wierszy podrozdział pod tytułem List do Królowej Polski. Oto pierwszy z nich o tym samym tytule:

Nie mogę Ci uwierzyć, że szukasz mnie, choć widziałem:

Twoje niebieskie włosy umyślnie się zaplątały

w niską chmurę na której

zwiedział Polskę mój głód.

Nie mogę Ci uwierzyć choć w nocy nad Jasną Górą

łóżka stanęłaś: żółto święcąca mgła i wyciekła

spod niej kwaśna kropelka

gwiazdy prosto do ust.

Nigdy Ci nie uwierzę bo kiedy wyszły mi z jelit

Wszystkie glisty i ciało wyparowało w kulisty

piorun który wirując

unosił się ku mgle

to wtedy nagi Murzyn, co wyszedł z dna mgły, przez tubę

powiedział: Obudź się!

 

Eseistyka i publikacje naukowe: 

Pierony. Górny Śląsk po polsku i po niemiecku. Antologia, red. Dariusz Kortko, Lidia Ostałowska, 2014 – Zbiór około 70 reportaży dotyczących Górnego Śląska. Wśród autorów znaleźli się Ślązacy i pisarze spoza regionu, a nawet spoza kraju. Publikacja to próba opowiedzenia historii Górnego Śląska od XIX wieku do schyłku lat 80 wieku XX.

 

 

 

 

Autor: Julia Rott-Urbańska, Instytut Badań Regionalnych Biblioteki Śląskiej w Katowicach

Śląska Teka Edukacyjna

creative

Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska (CC BY-NC-ND 3.0 PL)
Więcej informacji tutaj.

Śląska Teka Edukacyjna traktowana jest jako kompletny zbiór, przedziały czasowe (1939-1945; 1946-1969; 1970-1990) są zamkniętymi utworami i każde dodatkowe użycie poszczególnych elementów strony (np. zdjęć) wymaga odrębnej pisemnej zgody.

Znajdz-nas-na-facebooku