Gmach Centrum Kultury Katowice

Budynek otwarto w 1979 roku, złośliwie nazywany Dezember Palast. Powstał jako Centrum Kształcenia Ideowo-Wychowawczego Kadr Robotniczych, następnie przemianowany na Centrum Kultury. Budynek posiada salę na tysiąc osób, w jego trzewiach umieszczono schron przeciwatomowy, był naszpikowany najnowszą technologią, która była dostępna podczas budowy, posiadał na przykład klimatyzację. Budynek jest przykładem późnego modernizmu. Ze względu na opóźnienia w budowie i braki materiałowe,  budynek otwierano nieukończony, po otwarciu dokończono prace wykończeniowe. Obecnie jest siedzibą instytucji kulturalnych takich jak Katowice Miasta Ogrodów, Muzeum Historii Komputerów i Informatyki, Teatru Korez, „Ultramaryny”.

Kopalnia Wujek

Pierwsze wzmianki o działalności wydobywczej na obecnym terenie kopalni Wujek są datowane na 1788 rok. Wilhelm Jaenkner złożył wówczas podanie o uznanie nadania górniczego, mającego funkcjonować jako „Charlotte”, w lasach Hałdy na Załężu. Wraz ze wzrostem techniki, a co za tym idzie możliwości wydobywczych, zaczęto penetrować coraz głębsze rejony kopalni, a ilość wydrążonych, pojedynczych szybików stawała się coraz mniejsza. Maksymalne, roczne wydobycie kopalni „Beata” nigdy nie przekroczyło 40.000 ton. Pomimo tego kopalnia ta była jednym z najbardziej liczących się nadań w chwili powstawania kopalni  „Wujek”. Ostatecznie w maju 1842 roku zatwierdzono akt nadania obszaru górniczego „Wujek”. 12 września 1899 roku przyjęto i zatwierdzono plan budowy kopalni. Rok później zarząd przystąpił do Górnośląskiej Konwencji Węglowej, a 29 lutego 1904 roku kopalnię zarejestrowano w Sądzie Powiatowym w Katowicach. W roku 1922 spolszczono nazwę kopalni z Oheim na Wujek. Kopalnia „Wujek” jest kojarzona z tragicznymi wydarzeniami z dnia 16 grudnia 1981 roku. Wtedy to, w trzecim dniu od wprowadzenia stanu wojennego, ZOMO dokonało masakry strajkujących górników. Zginęło wówczas 7 osób (2 kolejne zmarły w szpitalu w wyniku odniesionych ran), a kilkadziesiąt zostało rannych. Na terenie kopalni znajduje się Muzeum Izba Pamięci kopalni „Wujek”, które jest prowadzone przez Śląskie Centrum Wolności i Solidarności poświęcone pacyfikacji, a przed kopalnią stoi pomnik upamiętniający poległych górników.

Muchowiec

W XVII wieku Muchowiec funkcjonował jako przysiółek Katowic. Swoją nazwę zawdzięcza osadnikowi o nazwisku Mucha, który miał na tym terenie dom i ziemię. Dziś stanowi on część jednostki pomocniczej Katowic: osiedle Paderewskiego-Muchowiec. Na przełomie XIX i XX wieku Muchowiec stopniowo ulegał rozbudowie. Powstała wówczas osada składająca się z domków dla pracowników pobliskiej cegielni oraz myśliwski zameczek. Na początku XX wieku Muchowiec był miejscem rekreacji i wypoczynku pobliskich mieszkańców. Do Katowic przyłączono go w 1924 roku, a wkrótce potem wybudowano tu lotnisko o nazwie Katowice-Muchowiec. Linię lotniczą Katowice-Warszawa uruchomiono w 1926 roku. Jednakże, biorąc pod uwagę specyfikę terenu, na którym znajduje się lotnisko, z powodu powstałych szkód górniczych, dla zachowania bezpieczeństwa, musiało ono zostać zamknięte dla lotów pasażerskich. Aktualnie uruchomione jest tylko lotnisko sportowe, zarządzane przez Aeroklub Śląski. Na terenie Muchowca znajdują się także liczne atrakcje turystyczne, takie jak stawy kąpielowe, hipodrom, restauracja oraz leśniczówka. 20 czerwca 1983 roku lotnisko na Muchowcu stało się miejscem spotkania Papieża Jana Pawła II z wiernymi, podczas jego drugiej pielgrzymki do ojczyzny.

Muzeum Historii Katowic

Powstanie Muzeum Historii Katowic jest nierozerwalnie związane z działalnością Sekcji Muzealnej przy „Katowickim Towarzystwie Społeczno-Kulturalnym”. Sam pomysł stworzenia miejsca, gdzie można by zebrać i udostępniać pamiątki dotyczące historii, kultury i sztuki jaka rozwijała się w Katowicach, narodził się na początku lat 70. XX wieku. Początkowo cała akcja miała charakter społeczny. Większość eksponatów była własnością mieszkańców Katowic, którzy dobrowolnie oddawali rodzinne pamiątki na rzecz miasta, dla zachowania pamięci, w czym bardzo chętnie uczestniczyli harcerze. W efekcie tych działań, 21 sierpnia 1976 roku otwarto Społeczne Muzeum Historii Katowic. Znajdowało się ono w kamienicy przy ul. Ks. Józefa Szafranka 9. Na samym początku jego działalności w muzeum otwarto wystawę „Droga Katowic do Polski Ludowej”, salę wystaw zmiennych i biuro. Dzięki spadkowi w postaci portretów autorstwa Witkacego, które na mocy testamentu Eugenii Wyszomirskiej-Kuźnickiej stały się własnością Społecznego Muzeum, w styczniu 1981 roku zapadła decyzja o powstaniu Muzeum Historii Katowic jako oddziału Muzeum Górnośląskiego. 27 stycznia 1981 roku Katowickie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne przekazało swój majątek i zbiory na rzecz Muzeum Historii Katowic. Muzeum Historii Katowic jako samodzielna instytucja rozpoczęła pracę w 1983 roku. Działalność naukowa i kulturalna MHK została zauważona i doceniona. W 2014 roku muzeum otrzymało nagrodę „Sybilla 2013” za wystawę „Woda i mydło najlepsze bielidło. W 2018 roku zaś muzeum zostało uhonorowane Złotym Laurem Umiejętności i Kompetencji za 2017 rok w kategorii „Kultura”.

Muzeum Śląskie w Katowicach

Muzeum powstało 23 stycznia 1929 roku na mocy uchwały Sejmu Śląskiego. W 1936 roku rozpoczęto budowę jednego z najbardziej nowoczesnych jak na owe czasy gmachu Muzeum Śląskiego, autorstwa Karola Schayera. Niestety muzeum nie doczekało się oficjalnego otwarcia, ponieważ zakończenie prac budowlanych pokryło się z wybuchem II wojny światowej. Zamiast otwarcia i inauguracji budynek został ograbiony i zdewastowany przez hitlerowców. Na szczęście część zbiorów udało się ocalić i została ona przeniesiona do Oberschlesisches Landesmuseum w Bytomiu, obecnie Muzeum Górnośląskiego. Gmach został rozebrany w latach 1941–1944.

Muzeum zostało ponownie powołane do życia w 1984 roku. Po wznowieniu działalności powróciła do niego część przedwojennych zbiorów placówki, w tym najcenniejsza kolekcja obrazów polskiego malarstwa dawnego, która dziś eksponowana jest na wystawie stałej Galerii sztuki polskiej 1800-1945. Muzeum Śląskie posiada aktualnie w swych zasobach ponad 118 tys. eksponatów z wielu różnych dziedzin sztuki, a także archeologii, etnografii, historii, fotografii, plastyki nieprofesjonalnej. W 2015 roku dotychczasowa siedziba muzeum została rozszerzona o nowoczesne gmachy, które powstały w Katowicach przy ul. Tadeusza Dobrowolskiego 1. Nowopowstały kompleks budynków Muzeum Śląskiego, znajduje się na terenie dawnej Kopalni Węgla Kamiennego „Katowice”. Razem z innymi ośrodkami kultury i sztuki tworzy tzw. Strefę Kultury. Muzeum aktywnie uczestniczy w realizacji projektów edukacyjnych i artystycznych. Jest zaangażowane w organizację Nocy Muzeów oraz Metropolitalnej Nocy Teatrów. Muzeum Śląskie prowadzi badania archeologiczne, historyczne i etnograficzne.

Archikatedra Chrystusa Króla w Katowicach

Budowa Archikatedry przypadała na lata 1927-1955.  W 1927 roku biskup diecezjalny katowicki Arkadiusz Lisiecki dokonał bardzo symbolicznego aktu wykopania ziemi, pod fundamenty nowego kościoła, który miał powstać w tym miejscu. Oficjalnie, budowa katedry rozpoczęła się 5 czerwca 1927 roku. Autorami jej projektu byli Zygmunt Gawlik i Franciszek Mączyński. Archikatedra znajduje się w centrum Katowic, od strony południowej, otoczona ulicami Powstańców, Wita Stwosza, Jordana i Plebiscytową. Do momentu wybuchu II wojny światowej, powstało prezbiterium, kilkumetrowe mury i schody. Jednak wraz z rozpoczęciem okupacji, władze niemieckie wstrzymały dalsze prace. Budowę świątyni wznowiono dopiero w połowie 1947 roku, a nadzór nad budową sprawował ks. Rudolf Adamczyk. Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach wyraziło niezadowolenie z rozmiarów kopuły, która dominowałaby na tle panoramy miasta. W związku z tym w 1948 roku wydało nakaz obniżenia wysokości kopuły katedry o 40 metrów, przedwojenny projekt katedry musiano zmodyfikować. Kluczowy wpływ na kwestie zmniejszenia kopuły miał spolegliwy wobec władz ks. Jan Piskorz, który formalnie zastępował biskupów katowickich pełnił on funkcję wikariusza kapituły diecezji katowickiej w czasie wygnania biskupów diecezji katowickiej. Konsekracji katedry dokonano w październiku 1955 roku. 25 marca 1992 roku katedra stała się kościołem metropolitalnym, podniesiona do rangi archidiecezji. W niedługiej historii Archikatedry miały miejsce ważne dla regionu i Polski wydarzenia. 20 czerwca 1983 roku, w czasie swej pielgrzymki do ojczyzny, modlił się tu papież Jan Paweł II. Ponadto, dokonano tu otwarcia i zakończenia Pierwszego Synodu Diecezji Katowickiej.

Autor: Michał Garbacz, Instytut Badań Regionalnych Biblioteki Śląskiej w Katowicach